Spørsmål
Jeg har de siste ukene fått et veldig rart forhold til mat. Jeg blir sulten og har lyst på mat på vanlig måte, men når jeg spiser er jeg så redd for å bli kvalm. Jeg må ofte prøve å svelge maten flere ganger, fordi jeg feiger ut da jeg er redd maten skal sette seg fast i halsen. Jeg blir stresset, får klump i halsen og magen og tenker mye på alt som kan gå galt. Jeg er på en måte veldig redd for å kaste opp, og jeg tror det er der frykten ligger. Jeg kan ikke tenke på noen spesifikk grunn til at dette har skjedd, bortsett fra at jeg har vært preget av mye stress. Jeg tok det opp med kjæresten min, og han mener det høres ut som en spiseforstyrrelse. Spørsmålene mine er hvordan jeg kan bli kvitt denne irrasjonelle frykten og klare å nyte maten min igjen? Hvem kan jeg kontakte og finnes det behandling for noe sånt? Er dette en spiseforstyrrelse?
Psykolog svarer
Når vi menneske blir stressa og engstelege er det vanleg å bli kvalm. Andre typiske symptom er at vi føler oss anspente i halsen og blir uroleg i magen. Matlyst og matinntak er også noko av det første som blir påverka når eit menneske ikkje har det heilt bra. Så det at du har merka at du blir kvalm og at mat er vanskeleg i ein periode med mykje stress er heilt normalt. Ofte går slike plager bort når den stressa perioden er over, og det kan godt tenkjast at det gjer det for deg og.
Ein typisk respons på stress er å bli i overkant opptatt av å prøve og kontrollere stressreaksjonen. Svelging er ein automatisk refleks som ikkje treng bevisst kontroll. Men når vi kjenner at vi blir kvalme og får ubehag i svelget fordi kroppen er stressa, er det lett å prøve å kontrollere og overvåke svelging. Dette er fort gjort sjølv om svelging eigentleg fungerer best når vi ikkje tenkjer. Det å forsøke å kontrollere gjere at vi får problem.
Ein annan ting som er greit å vite er at fryktsenteret i hjernen vår ikkje responderer så godt på logisk tenking. Det lytter til om du oppfører deg som noko er farleg eller ikkje. Om du har begynt å oppføre deg som at det er farleg å svelge, trur fryktsenteret ditt på dette. Derfor vil du begynne å bli engsteleg i forkant av at du skal ete, sjølv om eigentleg veit at det ikkje er noko fare. Den beste kuren for dette er å late som svelging ikkje er eit problem, og berre la det automatiske gjere jobben sin. Men eg forstår at dette er lettare sagt enn gjort...
Eg ville ikkje kalla dette ei spiseforstyrring, i falle fall om vi skal bruke dei diagnosekriteria som er vanleg å bruke. Til det har det pågått for kort tid, og som oftast handlar det vi kallar om spiseforstyrring om overspising eller sulting.
At det ikkje er ei spiseforstyrring betyr ikkje at du ikkje opplever plager! Om du merkar at dette ikkje går over av seg sjølv, eller at råda over ikkje er nok, er det hjelp å få. Fastlegen din kan sannynlegvis mykje om dette. Den lokale studentsamskipnaden din har både rådgjevarar, helsesjukepleiarar og terapeutar som er vande å snakke om og behandle vanskar rundt mat.
Eg har også lagt ved ein artikkel som kanskje kan vere til nytte for deg.
Masse lukke til!
Venleg helsing frå psykologen